Ẩm thực Lào không quá phức tạp hay đa dạng các thành phần như các nước láng giềng nhưng luôn được đánh giá là tươi ngon và sáng tạo.
Món ăn Lào có thể không quá phức tạp hay đa dạng các thành phần như các món ăn nổi tiếng ở các nước láng giềng – Thái Lan, Trung Quốc, Việt Nam nhưng luôn được đánh giá là tươi ngon và sáng tạo. Ẩm thực Lào đặc trưng bởi việc nắm bắt được những hương vị tinh túy nhất từ các nguyên liệu đơn giản, sự pha trộn độc đáo khiến các món ăn tuy mộc mạc mà đầy tính nồng nhiệt, đón chào.
Tuy vậy, ẩm thực nơi đây cũng bị ảnh hưởng bởi các nước láng giềng ở các mức độ khác nhau, nhiều nhất là Thái Lan: đều rõ vị cay, chua và ngọt.Các món ăn có đặc điểm là dùng những gia vị như gừng, me, lá chanh, và nhiều loại ớt khô rất cay. Người Lào thường ăn cơm nếp, dùng gạo nếp chứ không phải gạo tẻ. Đây là loại lương thực phổ biến hàng đầu tại quốc gia này. Người Lào cho rằng, ăn “xôi” sẽ no lâu, điều đó giúp họ tràn đầy năng lượng trong suốt ngày làm việc. Xôi nếp được nắm thành từng viên nhỏ, rồi dùng tay ăn bốc chứ không dùng đũa thìa. Bởi thói quen ấy nên người Lào có món cơm Lam là đặc sắc hơn cả. Món ăn cũng giống với cách chế biến quen thuộc ở vùng núi Tây Bắc Việt Nam.
Lào không có biển, nên món thay thế “hải sản” là các loại cá nước ngọt có nhiều ở sông. Cá và một vài loại thịt khác được dùng làm nguyên liệu cho các món nướng. Món nướng của Lào rất đặc sắc và hấp dẫn. Bước vào các quán ăn và các khu chợ đêm của Lào bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh quầy đồ nướng là những chiếc bàn kê liên tiếp, bên trên lót những tấm lá chuối còn xanh mướt, dính đầy dầu mỡ của những xiên thịt.
Những xiên đồ ăn xếp đầy mặt bàn. Nào là cá lóc xiên nướng trui, là cá chẽm (hay cá hồng) nướng lửa than; đùi gà, cánh gà, hay cả con gà được xiên hay kẹp bằng xiên tre, vàng ươm; những con chim cút bóng loáng, những tảng thịt heo ba rọi da giòn nằm ngay ngắn trên tàu lá chuối còn xanh.
Bên cạnh các loại thịt, cá nướng còn có món xúc xích Lào bằng thịt heo, gọi là “sai gog”. Món này làm từ thịt heo xay, cơm, sả và các loại gia vị khác. Loại xúc xích này có thể chiên rồi đem làm nóng trên vỉ nướng than, có vị hơi nhẫn nhẫn giống dồi trường của Việt Nam. Một món ăn không thể thiếu khi nhắc tới ẩm thực Lào là món Lạp. Lạp tiếng Lào có nghĩa là may mắn, là món ăn truyền thống trong lễ hội của người Lào và cũng là món ăn dân tộc gần gũi nhất của họ. Được làm từ thịt động vật, thường là thịt bò, thịt hươu hoặc có thể là thịt trâu, cá.
Lạp – món ăn may mắn dùng trong các ngày lễ hội
Thịt được bằm nhuyễn với rau bạc hà xắt nhỏ và nước cốt chanh, không dùng đường, vị chua cay. Người ta thường dùng Lạp chung với các loại rau như húng lủi, ngò gai. Lạp là món ăn đãi tiệc, thường được dọn ra trong những dịp đặc biệt hoặc cho những vị khách danh dự. Một món ăn có nhiều tương đồng với ẩm thực Thái là nộm đu đủ xanh. Tại Lào, nó có tên là Tam maak hung. Hầu hết các nhà hàng, quán ăn tại Lào đều có món ăn này. Trong các bữa ăn, đu đủ nộm là món ăn gần như không thiếu được.
Tam maak hung – nôm đu đủ
Nếu như nộm tại Việt Nam thường là nộm khô thì món nộm đu đủ Lào sau khi làm có nước để khách có thể chấm các món ăn kèm. Nộm đu đủ có thể dùng uống bia hoặc ăn cùng xôi, mùi thơm của các gia vị và vị chua ngọt đặc trưng sẽ mang tới cho mỗi vị khách một cảm nhận riêng độc đáo. Ẩm thực Lào sẽ kém đặc sắc nếu không kể đến rêu Lào. Món rêu Lào tuy lạ mà quen. Rêu ở tảng đá, bờ sông, khe suối được làm sạch, giã nhuyễn, thêm các gia vị rồi ép thành từng lá mỏng dính. Rêu chiên có màu xanh đậm đặc trưng, ăn rất giòn và đậm đà. Đây là món ăn quý để đãi khách của người Lào. Giống như người Campuchia và Thái Lan, người Lào cũng rất thích các món ăn được chế biến từ côn trùng. Từ dế cơm, trứng kiến, đến con cà cuống, nhện trong các món chiên, xào, dồn đậu phộng đến hấp cơm hay ngâm giấm đều rất ngon.
Giống như người Campuchia và Thái Lan, người Lào cũng rất thích các món ăn được chế biến từ côn trùng
Cà cuống – một côn trùng có ích sống nhiều ở các đồng ruộng Campuchia được người Lào nhập về với giá rất đắt là côn trùng được ưa chuộng nhất với hương vị thơm cay. Các món ăn từ côn trùng được người Lào chế biến đa dạng, hấp dẫn và lạ mắt cũng giống như chính mùi vị của nó vậy.
Bia được coi là món “quốc hồn quốc túy” ở Lào. Đừng nghĩ cứ bia là giống nhau bởi ở mỗi nước, hương vị bia đều được biến tấu sao cho phù hợp với khẩu vị của từng dân tộc. Câu đầu tiên khi nói về Bia Lào (BeerLao) là “Lạ miệng!”. Bia Lào êm hơn bia nhà Việt Nam, uống đến đâu biết đến đó. Cái thú khi uống Bia Lào là phải ướp lạnh, rót ra ly chứ không uống với đá, như vậy mới giữ lại được cái chất của bia. Bia Lào có vị dìu dịu, sâu lắng chứ không nồng, không khét như các loại bia khác.